विदेशमा लगानी खुला गर्ने पक्षमा सरकार, परिसंघ भन्छ कानुन चाहियो

वैदेशिक लगानी दोब्बरले बढ्यो

कृष्ण रिजाल

साउन १३, काठमाडौं । नेपालमा वैदेशिक लगानीको प्रस्ताव दोब्बर भन्दा बढीले वृद्धि भएको छ । आर्थिक वर्ष २०६८÷६९ मा झण्डै २१ अर्ब ४५ करोड ३३ लाख रुपैयाँ बराबरको विदेशी लगानीको प्रस्ताव आएको उद्योग विभागको तथ्याङ्क छ । अघिल्लो आव २०६७÷६८मा भने झण्डै १० अर्ब रुपैयाँ बराबरको विदेशी लगानीको प्रस्ताव आएको थियो । लगानी बोर्डको गठन, भारतसँगको बिप्पा सम्झौता र लगानी वर्षको घोषणाले अन्तरराष्ट्रिय बजारमा राम्रो सन्देश प्रवाह भई वैदेशिक लगानीको प्रस्ताव बढेको सरोकारवालाहरूले बताएका छन् । तर, प्रस्ताव मात्र बढ्दैमा खुसी हुनपर्ने अवस्था भने नरहेको नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घ, उद्योग समितिका संयोजक दिनेश श्रेष्ठले बताए । ‘लगानीको प्रस्ताव आएको छ तर, काम त शुरू भएको छैन नि,’ श्रेष्ठले भने, ‘प्रस्तावित लगानी बराबरको रकम नेपाल भित्रिएर काम शुरू नभएसम्म प्रस्तावित विदेशी लगानी कागजमै मात्र सिमित हुन्छ ।’
प्रस्तावित वैदेशिक लगानीको वृद्धिले नेपालमा विदेशीहरूले लगानीका लागि प्रसस्त इच्छा राखेको देखाउछ । तर, उनीहरूमध्ये ९० प्रतिशत भन्दा बढीले प्रस्ताव गरेको लगानी अहिलेसम्म नेपाल आउन नसकेको श्रेष्ठले बताए । ‘यसले नेपालमा विदेशी लगानीकर्ताको आकर्षण देखाएको छ,’ उनले भने, ‘तर, उनीहरूमा लगानी गरिहाल्ने आट भने नभएको प्रष्ट्याउछ ।’ खासगरी नेपालमा राजनीजित अस्थितरताले औद्योगिक वातावरण बन्न नसकेका र सोही कारण प्रस्तावित वैदेशिक लगानी भित्रिन नसकेको उनको भनाई छ । नयाँ औद्योगिक व्यवासय ऐन र विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन नआएसम्म लक्ष्यअनुसारको वैदेशिक लगानी भिœयाउन नसकिने उनले बताए ।
समिक्षा अवधिमा झण्डै ४ सय ५५ ओटा विदेशी लगानीका उद्योगले सञ्चालनको स्वीकृति लिएका छन् । यो अघिल्लो आवको भन्दा २ सय ४६ ओटाले बढी हो । यसवर्ष समिक्षा अवधिमा भारत, चीन, जापन र बेलायतको नेपालमा लगानी प्रस्ताव बढेको छ । खासगरी सरकारी तथा निजी क्षेत्रबाट गरिएका विभिन्न पहलले वैदेशिक लगानीको प्रस्ताव बढेको उद्योग विभाग, विदेशी लगानी शाखाका निर्देशक विपिन राजभण्डारीले बताए । ‘सरकारका साथै उद्योग वाणिज्य महासङ्घ, नेपाल उद्योग परिसङ्घलगायत सङ्घसंस्थाले स्वदेश तथा विदेशमा गरेका विभिन्न किसिमका अन्तरक्रिया, प्रदर्शनी, छलफल तथा भेटघाटलगायत कार्यक्रमले विदेशी लगानीकर्तालाई आकर्षित गरेको हो,’ राजभण्डारीले भने । तर, विभागकै अर्का निर्देशक रामशरण चिमोरियाले भने वैदेशिक लगानी आकर्षण गर्ने गतिविधि अझै पर्याप्त नभएको बताए ।  ‘सरकार र निजी क्षेत्रले नेपालमा लगानी आकर्षण गराउने किसिमका कार्यक्रमलाई अझ बढावा दिन जरुरी छ,’ उनले भने, ‘यस्ता कार्यक्रम नेपालमै भन्दा विदेशी मुलुकमा बढी गर्न आवश्कय छ ।’ 
नेपालमा वैदेशिक लगानीको अवस्था
आर्थिक वर्ष    उद्योगको सङ्ख्या    लगानी रू.मा
२०६४\६५    २ सय १३    ९ अर्ब ८१ करोड
२०६५\६६    २ सय ३०    ६ अर्ब २५ करोड
२०६६\६७    १ सय ७१    ९ अर्ब १० करोड
२०६७\६८    २ सय ९    १० अर्ब ५० लाख
२०६८\६९    ४ सय ५५    २१ अर्ब ४५ करोड
स्रोत ः उद्योग विभाग