३० जिल्लामा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ
कृष्ण रिजाल
जेठ १४, काठमाडौं । वित्तीय पहँुच नपुगेका क्षेत्रमा साञ्चालित ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा विस्तार हुँदै गएको छ । अहिले विभिन्न ३० जिल्लाका ५० भन्दा बढी गाविसमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा पुगिसकेको छ । हाल एभरेष्ट, सिद्धार्थ र मेगा बैङ्कले ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवाका लागि नेपाल राष्ट्र बैङ्कबाट स्वीकृति लिएको राष्ट्र बैङ्कका प्रवक्ता भाष्करमणी ज्ञवालीले बताए । तीन ओटा वाणिज्य बैङ्कले सञ्चालनमा ल्याएको ब्राञ्जलेस बैङ्किङ सेवाबाट वित्तीय पँहुच नपुगेका विभिन्न क्षेत्रका २० हजार बढी उपभोक्ता लाभान्वित भएका छन् ।
हाल नेपालको कुल जनसङ्ख्याको ८० प्रतिशत जनता वित्तीय पहुँच बाहीर छन् । भौगोलिक जटिलता तथा अर्थतन्त्रले सही गति लिन नसक्दा बैङ्किङ पहुँचलाई विस्तार गर्न नसकिएको सरोकारवालाहरू बताउँछन् । यस्तो अवस्थामा वित्तीय पहँुच विस्तारका लागि ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सवैभन्दा उपयुक्त माध्यम भएको बैङ्कहरूको दाबी छ । ‘ब्राञ्चलेस बैङ्किङ खासगरी बैङ्कका शाखा पुग्न नसकेका क्षेत्रमा सञ्चालन गरिन्छ र यसको लक्षित ग्राहक पनि वित्तीय पहँुचमा नपुगेका जनतानै हुन्,’ एभरेष्ट बैङ्कका विभागीय महाप्रबन्धक हुमनाथ गुरुङले अभियानसँग भने । यस्तो सेवा प्रदान गर्ने बैङ्कहरूलाई सरकारले सहुलियत तथा अनुदान दिएमा मुलुकका सवै क्षेत्रमा बैङ्किङ पँहुच पु¥याउन सकिने उनको दाबी छ ।
एभरेष्ट बैङ्कले सन् २००९को जुन १७ देखि ब्राञ्चलेस बैङ्किङ शुरू गरेको हो । बाग्लुङबाट शुरू गरेको उक्त सेवा अहिले बाग्लुङका साथै भक्तपुर, बाँके र झापाका गरी ३० गाविसमा सञ्चालन गर्दै आएको छ । ‘चालुआव भित्रै गोर्खा र लमजुङका विभिन्न गाविसमा पनि ब्राञ्चलेस बैङ्किङ शुरू गर्ने तयारी गरेका छौं,’ गुरुङले भने । यसकोस्वीकृतिका लागि बैङ्कले राष्ट्र बैङ्कमा निवेदन दिइसकेको छ । एभरेष्टले सञ्चालनमा ल्याएको ब्राञ्चलेस बैङ्किङ अन्तर्गत ८ हजार जनाले खाता खोलीसकेको उनले जानकारी दिए ।
भारत, पाकिस्तानलगायत मुलुकमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ मार्फत त्यहाँ जनताको वित्तीय पहँुच बढाउने कार्य भइरहेको बताँउदै मेगा बैङ्क नेपाल लिमिटेडका महाप्रबन्धक गोविन्द गुरुङले नेपालमा पनि यसलाई तिव्रता दिनुपर्ने बताए । ‘अहिले ब्राञ्चलेस बैङ्किङमा सरकारी सहभागीता शून्य छ, यसले वित्तीय पहँुच विस्तारमा सरकार गम्भिरता कम भएको देखाउछ,’ गुरुङले भने । सरकारले ग्राहकलाई उपलब्ध गराउने कार्ड तथा बिलको लागत खर्चमा अनुदान दिएमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङलाई देशैभर पु¥याउन सकिने उनको भनाई छ । मेगा बैङ्क नेपाल लिमिटेडले हाल सिन्धुपलाञ्चोक, सर्लाही, पर्सा, मोरङ र रुपन्देही जिल्लाका विभिन्न ६ ठाउमा यस्तो सेवा उपलब्ध गराउँदै आएको छ । बैङ्कले राष्ट्र बैङ्कबाट १५ ठाउमा यस्तो सेवा सञ्चालनका लागि स्वीकृति लिएको छ । केही दिनमै धादिङ र पोखरामा पनि सेवा सञ्चालन गर्ने उनले बताए । हाल मेगाले सञ्चालन गरेको ब्राञ्चलेस बैङ्किङ बाट ७ सय ५० भन्दा बढी ग्राहक लाभान्वित भएका छन् ।
त्यस्तै, सिद्धार्थ बैङ्क लिमिटेडले एक वर्षअघि ‘सजिलो बैङ्किङ सेवा’को नामबाट शुरू गरेको ब्राञ्चलेस बैङ्किङमा स्थानीय ग्राहकको सहभागीता उत्साहजनक रहेको सिद्धार्थका आशिष शर्माले बताए । दैलेखबाट शुरू गरेको उक्त सेवा हाल भक्तपुर, काठमाडौं, काभ्रे, सिन्धुली र जलेश्वर जिल्लाका ११ क्षेत्रमा समेत उपलब्ध गराउँदै आएको उनले बताए । सिद्धार्थले राष्ट्र बैङ्कबाट १७ ठाउको लागि स्वीकृति लिएको छ । हाल सिद्धार्थको ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा लिने ग्राहक ३ हजार पुगेका छन् ।
ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा बारे राष्ट्र बैङ्कले रेगुलेशन बनाइरहेको प्रबक्ता ज्ञवालीले बताए । ‘अहिले राष्ट्र बैङ्कले वित्तीय अवस्था राम्रो भएका बैङ्कलाई पहिला परिक्षणको रुपमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सञ्चालन गर्न दिने र कामको मूल्याङ्कन गरेर सो सेवाका लागि स्वीकृति दिने कार्य गर्दै आएको छ,’ उनले भने ।
के हो ब्राञ्चलेस बैङ्किङ ः
सामान्यत वित्तिय पहँुच नपुगेका तथा बैङ्कका शाखा नभएका ठाउमा मेशिनमार्फत एजेण्टको सहायताले गरिने बैङ्किङ कारोबारलाई ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा भनिन्छ । यस सेवाको लागि बैङ्कले पोइण्ट अफ ट्रान्ज्याक्सन (पीओपी) वा पोइण्ट अफ सेल (पीओएस) मेशिन सहित एजेण्टहरूलाई सम्बन्धति क्षेत्रमा खटाएको हुन्छ । उक्त एजेण्टको सहयाताले ग्राहकहरूले सम्बन्धित बैङ्कमा खाता खोलि कारोबार गर्न सक्छन् । अहिले नेपालमा अनलाइन र ‘ब्याकअप’ प्रणाली गरी दुई किसिमको ब्राञ्चलेस सेवा उपलब्ध हुँदै आएको छ । अनलाईन प्रणालीमा ग्राहकले गरेका कारोबारको तथ्याङ्क सिधै बैङ्कमा रजिष्टार हुन्छ । तर, ब्याकअप प्राणली अन्तर्गत भने एक दिन भर भएको कारोबारको तथ्याङ्कका एजेण्टले सोही दिनको साझामा बैङ्कमा पठाउछ । उक्त मेशिनले ग्राहकको कार्ड र औठाछापको विवरणअनुसार मात्र कारोबार गर्ने, कारोबार गर्दा मेशिनमा अक्षरहरू उल्लेख हुनुका साथै मेशिनले आवाज समेत दिने र बिल पनि उपलब्ध गराइने हुँदा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सुरक्षित र पारदर्शी हुने बैङ्कहरूले बताएका छन् । यस सेवा अन्तर्गत रेमिट्यान्स, रकमान्तर, टेलिकभको बील भुक्तानी, रिचार्ड कार्ड खरील गर्न सकिनेलगायत सुविधा पनि उपलब्ध हुन्छन् ।
कृष्ण रिजाल
जेठ १४, काठमाडौं । वित्तीय पहँुच नपुगेका क्षेत्रमा साञ्चालित ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा विस्तार हुँदै गएको छ । अहिले विभिन्न ३० जिल्लाका ५० भन्दा बढी गाविसमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा पुगिसकेको छ । हाल एभरेष्ट, सिद्धार्थ र मेगा बैङ्कले ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवाका लागि नेपाल राष्ट्र बैङ्कबाट स्वीकृति लिएको राष्ट्र बैङ्कका प्रवक्ता भाष्करमणी ज्ञवालीले बताए । तीन ओटा वाणिज्य बैङ्कले सञ्चालनमा ल्याएको ब्राञ्जलेस बैङ्किङ सेवाबाट वित्तीय पँहुच नपुगेका विभिन्न क्षेत्रका २० हजार बढी उपभोक्ता लाभान्वित भएका छन् ।
हाल नेपालको कुल जनसङ्ख्याको ८० प्रतिशत जनता वित्तीय पहुँच बाहीर छन् । भौगोलिक जटिलता तथा अर्थतन्त्रले सही गति लिन नसक्दा बैङ्किङ पहुँचलाई विस्तार गर्न नसकिएको सरोकारवालाहरू बताउँछन् । यस्तो अवस्थामा वित्तीय पहँुच विस्तारका लागि ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सवैभन्दा उपयुक्त माध्यम भएको बैङ्कहरूको दाबी छ । ‘ब्राञ्चलेस बैङ्किङ खासगरी बैङ्कका शाखा पुग्न नसकेका क्षेत्रमा सञ्चालन गरिन्छ र यसको लक्षित ग्राहक पनि वित्तीय पहँुचमा नपुगेका जनतानै हुन्,’ एभरेष्ट बैङ्कका विभागीय महाप्रबन्धक हुमनाथ गुरुङले अभियानसँग भने । यस्तो सेवा प्रदान गर्ने बैङ्कहरूलाई सरकारले सहुलियत तथा अनुदान दिएमा मुलुकका सवै क्षेत्रमा बैङ्किङ पँहुच पु¥याउन सकिने उनको दाबी छ ।
एभरेष्ट बैङ्कले सन् २००९को जुन १७ देखि ब्राञ्चलेस बैङ्किङ शुरू गरेको हो । बाग्लुङबाट शुरू गरेको उक्त सेवा अहिले बाग्लुङका साथै भक्तपुर, बाँके र झापाका गरी ३० गाविसमा सञ्चालन गर्दै आएको छ । ‘चालुआव भित्रै गोर्खा र लमजुङका विभिन्न गाविसमा पनि ब्राञ्चलेस बैङ्किङ शुरू गर्ने तयारी गरेका छौं,’ गुरुङले भने । यसकोस्वीकृतिका लागि बैङ्कले राष्ट्र बैङ्कमा निवेदन दिइसकेको छ । एभरेष्टले सञ्चालनमा ल्याएको ब्राञ्चलेस बैङ्किङ अन्तर्गत ८ हजार जनाले खाता खोलीसकेको उनले जानकारी दिए ।
भारत, पाकिस्तानलगायत मुलुकमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ मार्फत त्यहाँ जनताको वित्तीय पहँुच बढाउने कार्य भइरहेको बताँउदै मेगा बैङ्क नेपाल लिमिटेडका महाप्रबन्धक गोविन्द गुरुङले नेपालमा पनि यसलाई तिव्रता दिनुपर्ने बताए । ‘अहिले ब्राञ्चलेस बैङ्किङमा सरकारी सहभागीता शून्य छ, यसले वित्तीय पहँुच विस्तारमा सरकार गम्भिरता कम भएको देखाउछ,’ गुरुङले भने । सरकारले ग्राहकलाई उपलब्ध गराउने कार्ड तथा बिलको लागत खर्चमा अनुदान दिएमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङलाई देशैभर पु¥याउन सकिने उनको भनाई छ । मेगा बैङ्क नेपाल लिमिटेडले हाल सिन्धुपलाञ्चोक, सर्लाही, पर्सा, मोरङ र रुपन्देही जिल्लाका विभिन्न ६ ठाउमा यस्तो सेवा उपलब्ध गराउँदै आएको छ । बैङ्कले राष्ट्र बैङ्कबाट १५ ठाउमा यस्तो सेवा सञ्चालनका लागि स्वीकृति लिएको छ । केही दिनमै धादिङ र पोखरामा पनि सेवा सञ्चालन गर्ने उनले बताए । हाल मेगाले सञ्चालन गरेको ब्राञ्चलेस बैङ्किङ बाट ७ सय ५० भन्दा बढी ग्राहक लाभान्वित भएका छन् ।
त्यस्तै, सिद्धार्थ बैङ्क लिमिटेडले एक वर्षअघि ‘सजिलो बैङ्किङ सेवा’को नामबाट शुरू गरेको ब्राञ्चलेस बैङ्किङमा स्थानीय ग्राहकको सहभागीता उत्साहजनक रहेको सिद्धार्थका आशिष शर्माले बताए । दैलेखबाट शुरू गरेको उक्त सेवा हाल भक्तपुर, काठमाडौं, काभ्रे, सिन्धुली र जलेश्वर जिल्लाका ११ क्षेत्रमा समेत उपलब्ध गराउँदै आएको उनले बताए । सिद्धार्थले राष्ट्र बैङ्कबाट १७ ठाउको लागि स्वीकृति लिएको छ । हाल सिद्धार्थको ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा लिने ग्राहक ३ हजार पुगेका छन् ।
ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा बारे राष्ट्र बैङ्कले रेगुलेशन बनाइरहेको प्रबक्ता ज्ञवालीले बताए । ‘अहिले राष्ट्र बैङ्कले वित्तीय अवस्था राम्रो भएका बैङ्कलाई पहिला परिक्षणको रुपमा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सञ्चालन गर्न दिने र कामको मूल्याङ्कन गरेर सो सेवाका लागि स्वीकृति दिने कार्य गर्दै आएको छ,’ उनले भने ।
के हो ब्राञ्चलेस बैङ्किङ ः
सामान्यत वित्तिय पहँुच नपुगेका तथा बैङ्कका शाखा नभएका ठाउमा मेशिनमार्फत एजेण्टको सहायताले गरिने बैङ्किङ कारोबारलाई ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सेवा भनिन्छ । यस सेवाको लागि बैङ्कले पोइण्ट अफ ट्रान्ज्याक्सन (पीओपी) वा पोइण्ट अफ सेल (पीओएस) मेशिन सहित एजेण्टहरूलाई सम्बन्धति क्षेत्रमा खटाएको हुन्छ । उक्त एजेण्टको सहयाताले ग्राहकहरूले सम्बन्धित बैङ्कमा खाता खोलि कारोबार गर्न सक्छन् । अहिले नेपालमा अनलाइन र ‘ब्याकअप’ प्रणाली गरी दुई किसिमको ब्राञ्चलेस सेवा उपलब्ध हुँदै आएको छ । अनलाईन प्रणालीमा ग्राहकले गरेका कारोबारको तथ्याङ्क सिधै बैङ्कमा रजिष्टार हुन्छ । तर, ब्याकअप प्राणली अन्तर्गत भने एक दिन भर भएको कारोबारको तथ्याङ्कका एजेण्टले सोही दिनको साझामा बैङ्कमा पठाउछ । उक्त मेशिनले ग्राहकको कार्ड र औठाछापको विवरणअनुसार मात्र कारोबार गर्ने, कारोबार गर्दा मेशिनमा अक्षरहरू उल्लेख हुनुका साथै मेशिनले आवाज समेत दिने र बिल पनि उपलब्ध गराइने हुँदा ब्राञ्चलेस बैङ्किङ सुरक्षित र पारदर्शी हुने बैङ्कहरूले बताएका छन् । यस सेवा अन्तर्गत रेमिट्यान्स, रकमान्तर, टेलिकभको बील भुक्तानी, रिचार्ड कार्ड खरील गर्न सकिनेलगायत सुविधा पनि उपलब्ध हुन्छन् ।
Comments
Post a Comment